Księgarnia Warszawa

Książka zawiera najważniejsze informacje dotyczące zasad wykonywania rysunku technicznego maszynowego. Opisano style linii rysunkowych, pisma technicznego, formatów rysunkowych,
podziałek oraz podstawowe rodzaje rysunków technicznych (wykonawczy, złożeniowy, zestawieniowy). Ponadto w książce można znaleźć szereg przydatnych informacji nt.
doboru kierunku rzutu detali, wymiarowania, stosowanych symboli i oznaczeń. Dopełnieniem książki są przykładowe rysunki wykonane zgodnie z aktualnymi, obowiązującymi w Polsce, normami. Osobny rozdział książki poświęcono przedstawieniu podstaw komputerowego zapisu konstrukcji. Wspomagane komputerowo projektowanie jest niezbędne we współczesnym przedsiębiorstwie, biurze konstrukcyjnym czy projektowym.
Rozwija ono kreatywność, umożliwia sprawdzenie funkcjonalności i technologiczności projektowanego przedmiotu oraz zapewnia integrację z innymi systemami wspomagającymi wytwarzanie i zarządzanie produkcją. Dzięki temu cały proces sporządzania dokumentacji technicznej staje się sprawniejszy i mniej pracochłonny.
Zamieszczony w tym rozdziale materiał umożliwia zapoznanie się z ogólnymi zasadami tworzenia szkiców, parametryzacji, modelowania pojedynczych części i ich złożeń oraz tworzenia dokumentacji technicznej.
Książka jest przeznaczona dla uczniów i studentów szkół technicznych, kadry inżynieryjno-technicznej w biurach konstrukcyjnych i projektowych oraz zakładach przemysłowych.

 

Dyrektor wydawnictwa WNiT
Jerzy Mliczewski
zobacz fragment książki

Spis tablic. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
ROZDZIAŁ 1
Rysunek techniczny jako uniwersalny język komunikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.1. Organizacje określające normy techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.1.1. ISO – Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9
1.1.2. ANSI – Amerykański Instytut Krajowych Standardów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.1.3. DIN – Niemiecki Instytut Normalizacyjny. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.1.4. PKN – Polski Komitet Normalizacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.2. Znormalizowane elementy rysunku technicznego maszynowego. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.2.1. Linie rysunkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10
1.2.2. Pismo techniczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11
1.2.3. Formaty arkuszy rysunkowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
1.2.4. Tabliczki rysunkowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16
1.2.5. Podziałki rysunkowe. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.3. Podstawowe rodzaje rysunków technicznych maszynowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.3.1. Rysunek wykonawczy. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17
1.3.2. Rysunek złożeniowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
1.3.3. Rysunek zestawieniowy . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19
ROZDZIAŁ 2
Przedstawianie postaci obserwowanego obiektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
2.1. Wybór punktów obserwacji obiektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20
2.2. Widoki w postaci rzutów aksonometrycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21
2.2.1. Rzuty izometryczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
2.2.2. Rzuty dimetryczne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22
2.2.3. Rzuty ukośne (trimetryczne). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.2.4. Zastosowanie rzutów aksonometrycznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23
2.3. Widoki w postaci rzutów prostokątnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
2.3.1. Rzuty prostokątne rozmieszczone wg metody europejskiej (E). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
2.3.2. Rzuty prostokątne rozmieszczone wg metody amerykańskiej (A). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 26
2.3.3. Rzuty prostokątne rozmieszczone w dowolny sposób . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 27
2.3.4. Rzuty prostokątne specjalne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28
2.3.5. Uproszczenia rysunkowe widoku obiektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32
2.4. Przedstawianie postaci wewnętrznej obiektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34
2.4.1. Oznaczanie przekrojów. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2.4.2. Rodzaje przekrojów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36
2.4.3. Wyjątki od ogólnych reguł przedstawiania przekrojów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39
ROZDZIAŁ 3
Przedstawianie wymiarów obserwowanego obiektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
3.1. Ogólne zasady wymiarowania. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
3.1.1. Wymiarowanie liniowe . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41
3.1.2. Wymiarowanie kątów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45
3.1.3. Wymiarowanie średnic i promieni łuków okręgów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47
3.2. Metody rozmieszczania wymiarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50
3.2.1. Rozmieszczanie wymiarów w układzie szeregowym. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

3.2.2. Rozmieszczanie wymiarów w układzie równoległym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51
3.2.3. Rozmieszczanie wymiarów w układzie mieszanym. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
3.3. Zastosowanie baz w wymiarowaniu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
3.3.1. Wymiarowanie od baz konstrukcyjnych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
3.3.2. Wymiarowanie od baz obróbkowych(technologicznych). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
3.3.3. Wymiarowanie od baz pomiarowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53
3.4. Wymiarowanie nierówności powierzchni obiektu. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
3.4.1. Oznaczanie chropowatości powierzchni. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54
3.4.2. Oznaczanie falistości powierzchni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
3.4.3. Oznaczanie stanu powierzchni po obróbce skrawaniem . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
3.4.4. Oznaczanie stanu powierzchni po obróbce cieplnej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56
3.4.5. Oznaczanie stanu powierzchni po nałożeniu powłoki . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
3.5. Uproszczenia stosowane podczas wymiarowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57
ROZDZIAŁ 4
Przedstawianie niedokładności postaci i wymiarów obserwowanego obiektu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61
4.1. Oznaczanie odchyłek kształtu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63
4.2. Oznaczanie odchyłek położenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 65
4.3. Oznaczanie złożonych odchyłek kształtu i położenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68
4.4. Oznaczanie odchyłek wartości wymiarów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70
4.5. Oznaczanie odchyłek pary skojarzonych elementów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
4.5.1. Pasowanie według zasady stałego otworu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
4.5.2. Pasowanie według zasady stałego wałka . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75
ROZDZIAŁ 5
Uproszczone przedstawianie typowych elementów maszyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
5.1. Rysowanie połączeń rozłącznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 76
5.2. Rysowanie połączeń nierozłącznych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 78
5.3. Rysowanie wałów . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
5.4. Rysowanie uszczelnień . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81
5.5. Rysowanie łożysk tocznych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82
5.6. Rysowanie sprężyn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 83
5.7. Rysowanie kół i przekładni zębatych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84
ROZDZIAŁ 6
Zarządzanie dokumentacją rysunkową . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
6.1. Zasady dotyczące numeracji i ewidencji rysunków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
6.2. Składanie i przechowywanie rysunków. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
ROZDZIAŁ 7
Komputerowy zapis konstrukcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
7.1. Systemy komputerowego wspomagania projektowania jako podstawowe narzędzie tworzenia
dokumentacji technicznej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 89
7.1.1. Znaczenie programów CAD we współczesnym procesie projektowo-produkcyjnym. . . . . . . . 89
7.1.2. Zapis konstrukcji. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 90
7.1.3. Wektorowy zapis konstrukcji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
7.1.4. Dodatkowe narzędzia projektanta. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91
7.2. Główny układ współrzędnych i definiowanie układów lokalnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
7.2.1. Współrzędne w układzie kartezjańskimi biegunowym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
7.2.2. Definiowanie obiektów rysunkowych w przestrzeni programu CAD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93
7.2.3. Pojęcie i rola warstw w programach CAD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
7.2.4. Modyfikacja uchwytowa obiektów rysunkowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94

7.3. Podstawy modelowania 2D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
7.3.1. Polecenia rysowania oraz ich opcje . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94
7.3.2. Polecenia modyfikacji i ich stosowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95
7.3.3. Rysowanie precyzyjne z zastosowaniem śledzenia elementów geometrii rysunku . . . . . . . . . . 97
7.3.4. Metodyka modelowania 2D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
7.3.5. Zastosowanie więzów geometrycznych i wymiarowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
7.4. Grupowanie obiektów rysunkowych, tworzenie bloków oraz wstawianie do rysunku obrazów
rastrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
7.4.1. Grupowanie obiektów rysunkowych oraz tworzenie bloków. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100
7.4.2. Dodawanie atrybutów do bloków . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101
7.4.3. Modyfikacja rysunku poprzez modyfikację bloków. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102
7.4.4. Tworzenie bibliotek bloków i ich wykorzystanie podczas wykonywania dokumentacji . . . . . . 102
7.4.5. Wstawianie odnośników do innych rysunków i praca z odnośnikami . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
7.4.6. Wstawianie i obróbka obrazów rastrowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103
7.5. Opis rysunku technicznego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
7.5.1. Korzystanie ze stylów tekstu w programach CAD. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
7.5.2. Wymiarowanie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
7.5.3. Kreskowanie obiektów rysunkowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
7.6. Konfiguracja rysunku w przestrzeni wydruku. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
7.6.1. Przestrzeń wydruku – tworzenie rzutni . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106
7.6.2. Skalowanie rysunku w przestrzeni wydruku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
7.6.3. Opis rysunku w przestrzeni wydruku . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
7.6.4. Konfiguracja wydruku – korzystanie z drukarek wirtualnych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 111
7.7. Modelowanie bryłowe i tworzenie dokumentacji konstrukcyjnej brył . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
7.7.1. Rola profilu płaskiego w procesie modelowania bryłowego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 112
7.7.2. Parametryzacja oraz wykorzystanie więzów geometrycznych i wymiarowych. . . . . . . . . . . . . 112
7.7.3. Modelowanie 3D – bryły i powierzchnie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113
7.7.4. Polecenia modyfikacji obiektów bryłowych. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 114
7.7.5. Przekroje i definiowanie płaszczyzny przekroju . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
7.7.6. Rola przestrzeni wydruku w tworzeniu dokumentacji obiektów 3D . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115
7.8. Podsumowanie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 118
BIBLIOGRAFIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 119

Kategorie: Mechanika i Budowa Maszyn,